¿EXISTE ALGO DESPOIS DA MORTE? (Teima entre un católico e un agnóstico)
Neste ano que pasou, un día vendo a T.V. sen ve-la, meu ouvido percibiu unhas ondas sonoras que traducidas polo cerebro formaban parte dun comentario sobre unha película do director de cine mexicano, Alejandro González Iñárritu, que polos seus apelidos non parece ser descendente dos aztecas nin das etnias indíxenas que perviviron: zapotecas, mixtecos, nahuas, etc. Tratábase de “
Hai uns días --como xa estaba alertado-- lin na revista cultural de “El Mundo” unha entrevista de Carlos Reviriego a dito director, e remarquei aquilo que máis me chamou a atención. Dicía: “Dende neno estiven obsesionado coas circunstancias do individuo. Prodúceme inquedanza saber que circunstancias xeramos nós e cales non temos forma de cambiar. É como preguntar que porcentaxe das nosas vidas está escrito e que podemos facer para controlar noso destino. Sempre me obsesionou o personaxe de Xudas, que non puido escapar do que estaba escrito. Se como reza a Biblia, Deus sabe ata o último pelo que se move na nosa cabeza ¿que libre albedrío temos? Iso e o que trato de explorar en dúas das miñas películas.” Estamos ante un agnóstico ou un ser atormentado por obter respostas, que nunca vai ter. Alomenos mentres viva.
O tema da morte sempre foi a gran preocupación dos seres humanos de calquera época, foran máis ou menos crentes da existencia doutra vida ou negaran totalmente esa posibilidade. Eu penso que no momento da morte dun non crente, consciente do que vai ser inminente, ese “algo” que todos levamos dentro, alma, espírito, ou iso que pesa
Penso tamén que o home de hoxe inda non evolucionou cerebralmente de forma suficiente para explicar de forma racional, comprensiva, a existencia de Deus, o misterio da Creación. A maior parte dos científicos cren na existencia de Deus, os demais négana con razoamentos materialistas, e teñen a fe posta na Ciencia para chegar a negación irrefutable. Se iso fora así, nesta época --cos adiantos científicos e en particular da Menciña-- se non existe alma ¿por que os médicos e científicos, a un corpo morto, non deteriorado nas súas partes vitais, sen lesións cerebrais --poñamos por caso que o suceso prodúcese na mesa de operacións durante un intervención cirúrxica menor-- non son capaces de devolverlle a vida? Despois de todo a circulación da sangue e a respiración pódese manter con medios mecánicos. ¿Que é o que falla nestes casos?
Nestes tempos, a posibilidade futura de “resucitar” un corpo morto recentemente ou nun pasado próximo, por non dispoñer a menciña remedios ou medios técnicos adecuados para curar o mal, está ó alcance de persoas con recursos económicos suficientes, e algunhas delas teñen fe cega na ciencia dos anos vindeiros, e métense nas mans de empresas especializadas que utilizan a técnica da crioxenización, que foi experimentada por primeira vez na segunda metade dos anos sesenta. De forma moi simple, consiste en preparar os corpos ó morrer, que reúnan certas condicións, mediante a inxección no sangue dun composto anticonxelante para que as células e o líquidos corporais non cristalicen e se destrúan. Despois serán introducidos en cápsulas de aceiro, suspendidos cabeza abaixo nunha nube de nitróxeno, a unha temperatura a 196 grados baixo cero. E así esperarán os avances da menciña. Hai anos utilizaron este método co corpo de Walt Disney. Está claro que as persoas que acoden a este tipo de empresas teñen pouca fe na outra vida: ¡queren derrotar á Morte!
Para moitos homes de ciencia e outros que nono son, o mundo está formado exclusivamente por materia e negan calquera compoñente espiritual nos seres vivos, nos tres reinos en que está dividido, están tan convencidos diso que algúns atrévense a pontificar sobre a cuestión. É o caso, por escoller o primeiro que me veu a man, dun famoso e popular astrofísico norteamericano, que chegou a dicir: “Son un conglomerado de auga, calcio e moléculas chamado Carl Sagan”. Pero non debía estar moi convencido do que dicía, porque que eu saiba non foi crioxenizado. Pero non é o único que tratou de explicar a vida na Terra como un feito casual e causado por unhas circunstancias especiais, que deron lugar ós seres vivos. Disto, se vostedes teñen boa memoria, xa me ten falado Manoliño. Pero de momento non foron capaces de crear un ser humano cos compoñentes que din que ten, nunhas condicións medioambientais similares a do escenario que dou lugar a aparición dos seres vivos na Terra. O falar non ten cancelas, inda que os falantes sexan científicos.
Pero tamén os hai que teñen unha fe cega na existencia de Deus, como é o caso dos astrofísico alemán, Carl von Weiszäcker, nado en 1912, que en 1944 propuxo unha hipótese nebular (semellante a de Kant) como mecanismo para xustificar a orixe do sistema solar, que ten dito: “O primeiro sorbo da copa da ciencia aparta de Deus, pero canto máis se bebe dela, máis claro se ve no seu fondo o rostro do Creador.” Outros nona teñen tan claro e teñen moitas dúbida e unha loita interior intensa, como pode ser o caso da científica e académica, Margarita Salas, discípula do Premio Nobel, Severo Ochoa, quen, nunha entrevista publicada nun xornal en decembro do 2001, na que a periodista preguntáballe cómo un científico encara a morte, respondeu: “Para alguén non crente, como eu, é algo moi duro, un final que non acaba un de aceptar nin de comprender.”
Hai outro tipo de persoas --de todo hai na viña do Señor-- que inda contando con medios económicos non teñen necesidade da crioxenización, porque están convencidos da existencia da outra beira da vida, de que cando se morre só se acaba a materia e pasas a outro estadio. Tal é o que pensa Miguel Fisac, arquitecto famoso, quen nunha recente entrevista que lle fixo a escritora Rosa Montero na revista semanal de “El País”, trata o tema da morte con bastante extensión, e di cousas como estas: “Vin que a morte era algo que utilizaba a xente que mandaba. É dicir, utilizan o medo a morte, porque por ese medo a xente acepta todo o habido e por haber. Logo, o primeiro que hai que facer para ser libre e perderlle o medo a morrer”...”Se hai Deus e ese Deus e bo, o que tes que facer é amar a Deus e o próximo e se acabou; todo iso do dogma e a moral son contos chineses.”... “En realidade un non morre...unha vez que sae o espírito do corpo simplemente pasas a outra cousa. En fin, estou convencido de que no vou morrer.” Este home ten actualmente 90 anos. Lembren: “dos vellos o consello”.
Xa sei que vostedes estarán pensando que a este Verísimo xa o ten convencido relixiosamente o Manoliño ese. Pois non, sigo coas dúbidas, pero agora estou máis aberto o debate das miñas crenzas e busco respostas, estou no mesmo estadio que Iñárritu --que onte entregou un premio Goya 2003-- pero eu en vez de darlle voltas o libre albedrío do home, e se está ou non condicionado por Deus, razoo pensando nas xentes, nos seres humanos, que nos séculos que viviron foi desgraciada e padécente na totalidade da súa existencia; desas xentes que foron humilladas, maltratadas, amarteiradas, como ocorre hoxe en moitos lugares do mundo; das que pasaron e pasan fame e todo tipo de privacións e calamidades, e dicir, foron e son desgraciadas dende que nacen ata que lles a chega a liberación coa morte. Estas afirmacións son verdades admitidas, incontrovertibles, incontestables. E se iso e así, como é, necesítase doutra vida onde poidan ser compensadas do sufrimento padecido na beira material da súa existencia. ¿Ou non?
Se non fora así, non se podería xustificar as distintas actitudes de comportamento do ser humano, quen, dotado de capacidade intelectual e de discernimento para o ben e o mal, a actuación na vida e diferente duns a outros cos da súa mesma clase. Mentres uns compórtanse civilizadamente --en distintos grados-- cos seus semellantes, outros fan todo o contrario e actúan coma salvaxes, no peor sentido da palabra. Se non houbera algo inmaterial dentro de nós, non habería distinción entre uns e outros e a vida humana non tería ningún valor nun medio selvático sen regras, nin tan sequera as que respectan os chamados animais irracionais. Logo eu deduzo que o libre albedrío existe e condiciona o comportamento do ser humano, bo ou malo, mellor ou peor, cos da mesma clase.
Despois do dito anteriormente, as preguntas son lóxicas: ¿Que é o que fai a un ser humano mellor ou peor que outros? ¿Será producto de reaccións físico-químicas dentro do cerebro, como pensan algúns? Non teño respostas, nembargantes penso nos “
Cando regrese da viaxe meu amigo, falareille --se o encontro mentalmente estabilizado-- de todo isto, pero ó final repetirame o que me di sempre: “Verísimo, Deus ten todo previsto, dependerá do home o chegar antes ou despois as realidades que xa existen, pero que inda non foron descubertas”. E rematárame coa afirmación de sempre: “¡Eu canto máis afondo na ciencia máis creo en Deus! Debe ter razón, porque cando eramos pequenos só se coñecían tres estados da materia: físico, líquido e gasoso. Despois descubriríase o estado de plasma e máis tarde o estado de condensación Bose-Einstein, e nestes días uns científicos da Universidade de Colorado (EE.UU.), anunciaron un novo estado, que eles definen como “unha forma exótica da materia”, algo así como condensado fermiónico. ¿Vostedes entenden algo? ¡Eu non! A técnica comeza co enfriamento (conxelación) de átomos de potasio case o cero absoluto (-273 grados centígrados). ¿Estas novas técnicas poderán algún día conxelar a alma dun morto un intre antes de abandonar o corpo? Unha pregunta propia dun tolo.
Santiago, 1º de febreiro, festividade de San Ignacio de Loyola
Versión original de: “Narracións tolas”, libro do autor, capítulo XXXVI.
