Oh! dolci baci, ¡Oh, dulces besos,
o languide carezze lánguidas caricias
mentr’io fremente le belle mientras yo, temblando discernía
forme disciogliea dai veli! Entre los velos sus bellas formas!
Svanì per sempre il bel sogno Se ha esfumado para siempre
D’amore...L’ora ê fuggita el bello sueño de amor.
e muoio disperato!... Huyó esa hora
y muero desesperado!..
E non ho amato mai Y nunca había amado
tanto la vita! tanto la vida!
---------------------------------------------------------------------------
(Aria de Cavadarossi a Floria Tosca, da ópera “Tosca” de Puccini)1
------------------------------------------------------------------------------------------
Un, ás veces, leva sorpresas
sobre cousas que non podía maxinar. O que lles vou contar sucedeu o domingo
pasado. Xa lles avisei hai tempo que
nunca se remata de coñecer ás persoas,
pois o ser humano sempre da de si, sempre hai nel algunha manifestación
ou algún feito sorprendente.
Comezaba a dicirlles que o último
domingo, despois da hora da misa fun a
casa do meu inefable amigo Manolo --sigo
pensando que o de “inefable” e o mellor adxectivo para cualificalo— porque as cousas que fai e di moitas veces
parecen difíciles de buscarlle xeito. A
cousa é que eu viña de dar unha andaina
polo monte baixo por riba das derradeiras casas da aldea, e a uns cincuenta
metros da casa de meu amigo, oín cantar algo en italiano. Tratábase dunha voz forte, potente, de
tenor, e pareceume a de Manoliño. A medida que ía chegando á casa xa non había
dúbida: era el. Entrei cando xa remataba aquela aria de
ópera, porque diso se trataba. Eu non entendo moito dese tipo de
canto, tan apreciado e valorado por
moita xente, sobre todo polos entendidos
en música e por eses que abundan moito nestes tempos que vivimos: os pseudointelectuais. Si, digo ben,
eses que falan de todo e non saben máis que catro cousas, que repiten
unha e outra vez, estarricando o pescozo.
-- Ei,
quen hai na casa! --berrei dende
fora. O pouco saíu Sabela.
--Bos días, Verísimo -- e como veu miña cara de sorpresa, volveu
falar.
--É Manolo. Vólveselle dar pola ópera. Había ben tempo que non cantaba. No sabías
desta afección del? --rematou facendo un encollemento de ombreiros, que eu entendín a primeira.
-- Manda carallo para o Manoliño! -saíume da boca sen pensalo. Nunca reparara
que fora cantante, e moito menos de
ópera. Ben, eu sabía dos seus cantos cando eramos
mozos, pero daquela a cousa ía de
“rancheiras” e de “corridos” mexicanos, ó saír dos bailes da aldea. E tiña boa voz o cabrón!
Ó pouco, saíu Manoliño. Tiña a cara vermella coma un tomate maduro.
Debía ser polo esforzo, pois para cantar así, con ese volume, hai que botarlle
collóns. Decatouse do que estabamos a falar e tivo que seguir co tema.
-- Gustouche o que oíches? Intentei cantar o “Adeus a vida ”, da ópera Tosca
de Puccini, pero inda non me sae
ben. A idade non perdoa. Hai uns anos
iso para min era máis fácil que muxir un carneiro. Sorprendido,
¿non?
--Tesme abraiado! De ti pódese esperar de todo. Menos mal que a vosa casa están bastante
afastada das dos demais veciños da aldea, senón terías aquí un numeroso
auditorio. E dende cando ensaias?
--Entra, vouche contar.
Sentámonos na mesa da cociña, e Sabela
xa me dixo antes de que falara seu home,
que comería con eles. Aceptei de seguido, cociña moi ben e os produtos
son de primeira calidade. Aquilo se
poñía interesante.
--A afección á ópera entroume cando tiña
preto de trinta e seis anos, lémbrome ben.
Nunca lle prestara atención, ata que escoitei a Alfredo Kraus nunha
película que interpretou sobre “Gayarre”,
que como sabes foi un famoso tenor navarro, mundialmente recoñecido, pero do que non temos ningún rexistro
sonoro. Cando morreu inda non se
inventara o fonógrafo. Logo daquelo
comecei a escoitar na radio interpretacións deste tipo de canto e cando podía
trataba de imitar o que oía, pero na
cidade non podía facelo, pois espantaría
ós veciños dos pisos, así que fun a
unhas clases de canto, na polifónica da cidade,
que me serviron para modular un pouco miña voz. Cando viña a aldea, dáballe a todo meter na bodega, pero cerraba a porta para non alborotar nin
ás galiñas nin ós veciños. Como non tiñamos can, xa sabes o porqué, a única que aguantaba era Sabela, que fuxía da casa no tempo dos meus ensaios.
Anos despois deixei de cantar,
desanimado por non ter un profesor.
--E agora volves, ¿non si?
--pregunteille eu, asombrado polo que estaba escoitando.
--Hai uns días, lendo unha revista de ópera que se publica na
cidade dende hai pouco, lin que Ánxela Gulín morrera o ano
pasado. Sabes quen é non? Non?
Os galegos non temos perdón. Nin
tan sequera sabemos das nosas xentes que destacan polo mundo adiante. Estes días os xornais publicaron a morte de
Lois Tobío e eu confésoche que nunca reparara nel, e foi un dos redactores, con
Bóveda, do Estatuto de Autonomía de Galicia do ano 1936, ademais de bo
escritor. Sígoche falando de Ánxela
Gulín. Esta muller, que naceu en Ribadavia cando remataban os anos 30, sendo nena emigrou con seus pais a
Montevideo, e alí estudou canto. A súa voz era de soprano e dende moza comezou
a cantar polo mundo adiante, ó lado doutros famosos cantantes, en teatros de
ópera do mellor. Casou cun barítono, Antonio Blancas. Tiveron que traballar en varias cousas para
axudarse nos estudios e facerse nome nese mundo tan difícil que é a Ópera. Tivo
unha carreira curta debido a enfermidade que padecía e da que ó parecer morreu.
--Ti sabes quen é Monserrat Caballé, ¿non?
--Home...fasme cada pregunta. Como no vou sabelo. É coñecida mundialmente.
--Ben.
É certo que é unha figura mundial, pero estou seguro que tódalas xentes
de Cataluña, e dígoche todas, sabían
quen era esta muller cando inda non tiña tanta fama. Pero tamén estou certo que
na nosa terra a maior parte da xente o nome de Ánxela Gulín --inda que non chegou a sona da Caballé --
non lle di nada.
--Ti xa sabes que aquí o tema da ópera é só
para minorías...
--Sigo co tema. A Gulín deixa unha filla
que sigue a súa estela e xa empeza a ser unha soprano de sona fóra das nosas
fronteiras, que nos principios foi
animada ou apoiada, entre outros, por Plácido Domingo. E delgada, a min
paréceme no tipo á Callas, chámase Anxeles Blancas. Por certo,
coma a ti gustábanche as cancións mexicanas, vouche regalar unha
gravación delas interpretadas polo noso famoso tenor. A nosa televisión tiña que propiciar un
programa para descubrir novas voces, que sen dúbida existen na nosa terra, e deixarse de tantos programas de carallada. Hoxe en día temos boas orquestras en
Galicia: a Real Filarmonía, a Sinfónica de Coruña, e esa nova orquestra
sinfónica de Melide, que hai uns días tiveron un grande éxito no Auditorio
Nacional, en Madrid, ...
--Logo,
ese feito e as lembranzas animáronte
de novo a cantar, ¿non?
--Así foi.
Pero o que oíches custoume un esforzo tremendo. Mesmo parecía unha locomotora do tren coa
caldeira de vapor a punto de estoupar. Xa non estou para estas. Inda que claro, é cuestión de adestramentos.
--Pois teno claro Sabela coma se che dea
agora pola ópera. Que terá que ver a
astronomía co bel canto? Non se chama así?
--Vexo que tes algunha idea. Non es tan
ignorante no tema como eu pensaba. Inda se pode facer bo de ti. En canto te
inicies nesta disciplina, fareiche algún
regalo de gravacións. Cando escoites
algunhas cousas, poñeráseche a carne de galiña.
Sabes como se manifesta esa sensibilidade, ¿non?
Penso que tes voz de baixo, a túa
voz e moi grave, pero hai que proba-la.
--Oes, e que me dis da túa afección a
Astronomía. Deixáchela?
--Non Verísimo, non. Para que vexas que estou ó día, direiche que hai días,
uns científicos de Maryland (EE.UU.), seguidores do proxecto MAP,
que é un satélite da NASA,
adiantaron un dato, ó parecer
definitivo, sobre cando ocorreu o Big Bang, ou sexa o nacemento do
Universo, precisando que foi hai 13.700 millóns de anos. Se isto é así, eu inda non conseguín que alguén me
explicara, que se a Terra ten unha
antigüidade de 4.500 millóns de anos, e
procede desa Grande Explosión, e segundo Einstein no espazo non hai
velocidade que supere a da luz, ¿como
chegamos nós aquí? Preguntei a varios
profesores da Universidade, sen unha resposta clara. Danlle moitas voltas ó
muíño, sen moer o millo.
Eu xa non souben que contestarlle. Ás veces
é xenial. Sabela, mentres preparaba a comida, seguía a nosa conversa sen dicir nada. Sabe Deus o que estaría pensando! Dende logo ten unha paciencia co seu home
que só merece eloxios. Sigo crendo que é unha santiña. O amor dunha muller por un home é así. Se eu tivera a seguridade de encontrar unha
coma ela, casaba mañá mesmo, a pesares de que xa é un pouco tarde. A un xa lle costa levanta-lo rabo.
(Do libro de relatos, “Narracións tolas”, do autor,
capítulo XI)
